Uluslararası Hukuk

Uluslararası hukuk, devletler, uluslararası kuruluşlar ve kimi zaman gerçek veya tüzel kişiler arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen bir hukuk dalıdır. Devletler arası sınır anlaşmazlıkları, insan hakları ihlalleri, savaş suçları ve uluslararası ticaret gibi konular bu alanın kapsamına girer. Türkiye, birçok uluslararası sözleşmenin tarafı olup, Anayasa’nın 90. maddesi gereği bu sözleşmelere iç hukukta da üstünlük tanımaktadır.

Uluslararası Sözleşmelerin Türkiye’deki Geçerliliği

Uluslararası sözleşmeler, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylandıktan sonra iç hukuk normu haline gelir. İnsan hakları, ticaret, çevre, eğitim gibi alanlarda yapılan sözleşmeler; Anayasa’nın 90. maddesi gereğince, yerel kanunlarla çelişme durumunda öncelikli olarak uygulanır.

Örnekler:

  • Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)

  • Birleşmiş Milletler Sözleşmeleri

  • CEDAW ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme

Bu sözleşmelere aykırı ulusal uygulamalar, bireyler tarafından AİHM gibi uluslararası mahkemelere taşınabilir.

Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Yurtdışında verilen mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açılması gerekir. Özellikle boşanma, velayet, nafaka ve ticari alacaklarla ilgili yurtdışında verilen kararlar bu kapsamda değerlendirilir.

Tanıma ve tenfiz için gerekenler:

  • Kararın kesinleşmiş olması

  • Kamu düzenine aykırılık taşımaması

  • Karşılıklılık ilkesinin sağlanması

Usulüne uygun şekilde alınmış yabancı mahkeme kararları, Türk mahkemelerinde hüküm doğurabilir.

Uluslararası Tahkim ve Yatırım Uyuşmazlıkları

Yabancı yatırımcılarla yapılan sözleşmelerde sıklıkla tahkim şartı yer alır. Tahkim, tarafların uyuşmazlıklarını bağımsız hakemler yoluyla çözmesini sağlar. Uluslararası tahkimde tarafsızlık, gizlilik ve hız öne çıkar.

Uluslararası tahkim türleri:

  • ICSID (Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözüm Merkezi)

  • UNCITRAL Tahkim Kuralları

  • Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Tahkimi

Türkiye’deki yatırımcılar veya şirketler de, sözleşmelere bu kuralları dahil ederek olası uyuşmazlıklarda uluslararası tahkime başvurabilir.

Yabancı bir boşanma kararı Türkiye’de geçerli olur mu?

Ancak tanıma davası açılırsa geçerli olur. Tanıma kararı olmadan Türkiye’de nüfus kaydı güncellenmez.

Tahkim daha hızlı, gizli ve uzman kişilerce yürütülür. Devlet mahkemeleri ise kamuya açık ve daha uzun süreçlidir.

Evet. AİHM’e başvurmadan önce Anayasa Mahkemesi dahil tüm iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekir.